....Sleutels in de koelkast..Keys in the fridge....

....
Brein welzijn

Een onderwerp zeer nauw aan het hart. Wereldwijde statistieken over dementie en de ziekte van Alzheimer lijken allen kommer en kwel. Iedere 3 seconden ontwikkelt er werelwijd iemand dementie. Het geschatte risico voor een vrouw om Alzheimer te ontwikkelen op 65-jarige leeftijd is vandaag de dag 1 op 6, dit is hoger dan bij mannen. Een ware zorg, omdat de meeste mensen nog steeds geloven dat dementie/Alzheimer de onvermijdelijke uitkomst is van slechte genen, veroudering of beide, en ondanks tientallen jaren van onderzoek, hebben we blijkbaar nog steeds geen ziektemodificerende behandeling en geen genezing. Een deel van de angst rond dementie/Alzheimer komt voort uit het gevoel dat we er niets aan kunnen doen. Het is echter duidelijk dat genen geen lotsbestemming zijn en veroudering geen lineair pad is naar onvermijdelijke dementie, zelfs als u behoort tot de 1% van de bevolking die het gen erft van de al op jonge leeftijd optredende vorm van de ziekte van Alzheimer (ook bekend als familiale Alzheimer) of als u drager bent van het ApoE-gen (Apolipoproteïne E (ApoE) gen, een gen op chromosoom 19 betrokken bij het maken van een eiwit dat helpt bij het transport van cholesterol en andere soorten vet in de bloedbaan. Het ApoE ε4-allel, aanwezig in ongeveer 10 -15% van de mensen, verhoogt het risico op Alzheimer en verlaagt de leeftijd van het begin. Eén exemplaar van E4 (E3/E4) kan uw risico op Alzheimer's 2 tot 3 keer laten toenemen, terwijl twee exemplaren (E4/E4) het risico kan verhogen tot 12 keer [1]). ApoE4 is slechts één van de vele risicofactoren voor dementie en de invloed ervan kan variëren per leeftijd, geslacht, ras en nationaliteit [2] [3]. Een exemplaar van het E4-allel kan bijvoorbeeld meer risico voor vrouwen opleveren, terwijl het lijkt alsof twee exemplaren mannen en vrouwen op dezelfde manier beïnvloeden [4].

Wat gebeurt er precies in onze hersenen wat neurodegeneratieve achteruitgang veroorzaakt?
Neurowetenschappers denken dat het minstens 15 tot 20 jaar duurt voordat amyloïde plaque zich heeft opgehoopt en dit een kantelpunt bereikt om vervolgens een moleculaire cascade te veroorzaken die dan de klinische symptomen van de ziekte weergeven. De synapsen in uw hersenen geven neurotransmitters en amyloïde beta vrij, dat laatste wordt keurig opgeruimd in gezonde hersenen, gemetaboliseerd door de microglia (de belangrijkste immuunafweer voor het centrale zenuwstelsel), dit voordat ze samen kunnen klonteren en amyloïde plaque gaan vormen. We hebben ook een transportsysteem, de microtubule, in de cellen van de hersenen, dit transportsysteem is gerangschikt in geordende parallelle strengen die enigszins op spoorbanen lijken. Voedselmoleculen, celonderdelen en andere belangrijke materialen reizen langs de 'sporen'. Een eiwit genaamd tau helpt de sporen (de microtubule) recht te houden. Bij de ziekte van Alzheimer is het tau-eiwit echter abnormaal en het "spoorstructuur" klapt in onoplosbare getwiste vezels, Neurofibrillaire knopen of tau-knopen. Voedingsstoffen en andere essentiële benodigdheden kunnen niet meer door de cellen bewegen, en uiteindelijk sterven deze cellen af.
Andere oorzaken, maar minder vaak voorkomend zijn het niet goed werken van de microglia die een chronische inflammatie veroorzaken of een aantal vasculaire problemen die kunnen leiden tot verminderde bloedtoevoer, zuurstof, glucose en andere noodzakelijke factoren terwijl de bloed-hersenbarrière schadelijke stoffen niet langer vrijwaard.

Wat als ik u zou vertellen dat we de statistieken over dementie/Alzheimer kunnen veranderen, letterlijk de bestemming van onze hersenen veranderen, zonder te vertrouwen op een genezing of enige vooruitgang in de geneeskunde?
Het kan misschien heel voor de hand liggend zijn, maar we zouden er kunnen voor zorgen dat we het kantelpunt niet bereiken van het niet genoeg opruimen van amyloïd-bèta of het laten inzakken van het tau-eiwit in verwrongen strengen. We kunnen niets doen aan ouder worden of de genen die we hebben geërfd. Toch zijn er heel wat componenten die we wel kunnen veranderen/aanpassen. Laten we beginnen met een goede nachtrust. In "slow-wave" diepe slaap spoelen onze gliacellen de cerebrospinale (hersenvocht) vloeistof door onze hersenen heen, waardoor metabolisch afval wordt verwijderd dat zich in onze synapsen verzamelde terwijl we wakker waren. Diepe slaap is als een krachtreiniging voor de hersenen. Eén enkele nacht van slaapgebrek leidt tot een toename van de amyloïde beta en er is aangetoond dat de accumulatie van amyloïden de slaap verstoort, waardoor meer amyloïde accumuleert.
Naast slaapgebrek geeft ook hoge bloeddruk, diabetes, obesitas, roken, hoog cholesterolgehalte, een verhoogt risico tot het ontwikkelen van dementie/Alzheimer. Een hart-gezonde Mediterrane levensstijl en dieet kunnen helpen om het tippen van onze schaal tegen te gaan.
Het is verder aangetoond dat aërobe oefeningen de amyloïde beta verlagen (in diermodellen van de ziekte). Er zijn dus veel dingen die we zelf in de hand hebben om het begin van Alzheimer te voorkomen of uit te stellen.

Wat kunt u doen als u reeds de volledige pathologie van de ziekte in het hoofd heeft? Is er een manier om de ziekte te vertragen of de achteruitgang om te keren?
Het antwoord ligt in neurale plasticiteit en cognitieve reserve. We hebben meer dan honderd biljoen synapsen. We winnen en verliezen synapsen de hele tijd, via een eigenschap van ons brein genaamd neurale plasticiteit. Elke keer dat we iets nieuws leren, creëren en versterken we nieuwe neurale verbindingen, nieuwe synapsen. Ondanks de aanwezigheid van plaques en klitten en het krimpen van de hersenen, kunnen we de ziekte tijdens het leven nog steeds op afstand houden. We moeten een hoog niveau van cognitieve reserve opbouwen, wat een manier is om te zeggen dat we meer functionele synapsen nodig hebben. Mensen met meer jaren van formeel onderwijs of zelfstudie, met een hoge mate van geletterdheid, die regelmatig deelnemen aan mentaal stimulerende activiteiten, hebben allemaal meer cognitieve reserve. Ze hebben een overvloed en een overtolligheid van neurale verbindingen. We moeten deze paden, deze cognitieve reserve, creëren door nieuwe dingen te leren. U wilt nieuwe neurale wegen effenen, en niet alleen dingen die u reeds weet terughalen door simpelweg een kruiswoordpuzzel te doen. Bijgevolg, leer een nieuwe taal, ontmoet nieuwe vrienden, lees een boek, zing liedjes, dans, of bespeel een muziekinstrument, blijf nieuwsgierig...  en dat alles in de naam van de wetenschap en het behouden van een gezonde geest.

..
Brain health

A story close to my heart. Worldwide statistics on dementia and Alzheimer's disease seem to be all doom and gloom. Someone in the world develops dementia every 3 seconds. A woman's estimated lifetime risk of developing Alzheimer's at age 65 is 1 in 6, higher than in men. A real concern, as most people still believe dementia/Alzheimer’s is the inevitable outcome of bad genes, aging or both, and despite decades of research, we apparently still have no disease-modifying treatment and no cure. Part of the fear around dementia/ Alzheimer's stems from the sense that there's nothing we can do about it. However, it is clear that genes are not destiny, and ageing is not a linear path to unavoidable dementia, even if you belong to the 1% whom directly inherit a gene mutation that causes early-onset Alzheimer's (also known as familial Alzheimer's disease) or if you are a carrier of the ApoE gene (Apolipoprotein E (ApoE) gene—A gene on chromosome 19 involved in making a protein that helps carry cholesterol and other types of fat in the bloodstream. The ApoE ε4 allele, present in approximately 10-15% of people, increases the risk for Alzheimer's and lowers the age of onset. Having one copy of E4 (E3/E4) can increase your risk by 2 to 3 times while two copies (E4/E4) can increase the risk by 12 times [1]). ApoE4 is just one of many risk factors for dementia and its influence can vary across age, gender, race, and nationality [2][3]. For example, having one copy of the E4 allele may pose more risk to women while having two copies seems to affect men and women similarly [4].

What happens in our brains that causes neurodegenerative decline?
Neuroscientists believe it takes at least 15 to 20 years of amyloid plaque accumulation before it reaches a tipping point, then triggering a molecular cascade that causes the clinical symptoms of the disease. The synapses in your brain release neurotransmitters and amyloid beta, the latter is cleared away in healthy brains, metabolized by the microglia (the main immune defense for the central nervous system), before they can clump together and form amyloid plaque. We also have a transport system, the microtubule, inside the brain’s cells, this transport system is organized in orderly parallel strands somewhat like railroad tracks. Food molecules, cell parts and other key materials travel along the "tracks." A protein called tau helps the tracks (the microtubule) stay straight. In Alzheimer’s disease however, the tau protein is abnormal and the “track-structure” collapses into insoluble twisted fibers, Neurofibrillary tangles or tau tangles. Nutrients and other essential supplies can no longer move through the cells, which eventually die.
Other causes, but less common are the malfunctioning of the microglia causing chronic inflammation or a number of vascular problems that can lead to reduced blood flow, oxygen, glucose and other necessary factors while the blood-brain barrier no longer safeguard us from harmful substances.

What if I told you we could change the statistics on dementia/Alzheimer’s, literally change our brain's destiny, without relying on a cure or advancements in medicine?
It may be quite obvious to make sure we do not reach that tipping point of not clearing enough amyloid beta or letting the tau protein collapse into twisted strands. We cannot do anything about getting older or the genes we've inherited. Yet, there are quite a few components we can alter. Let’s start with a good night’s sleep. In slow-wave deep sleep, our glial cells rinse cerebral spinal fluid throughout our brains, clearing away metabolic waste that accumulated in our synapses while we were awake. Deep sleep is like a power cleanse for the brain. A single night of sleep deprivation leads to an increase in amyloid beta, and amyloid accumulation has been shown to disrupt sleep, which in turn causes more amyloid to accumulate.
Other than sleep deprivation, high blood pressure, diabetes, obesity, smoking, high cholesterol, have all been shown to increase our risk of developing Dementia/Alzheimer's. A heart-healthy Mediterranean lifestyle and diet can help to counter the tipping of this scale.
Aerobic exercise has been shown in many studies to decrease amyloid beta in animal models of the disease. So there are many things we can do to prevent or delay the onset of Alzheimer's.

What can you do if you already have the full-blown disease pathology ablaze in your brain? Is there a way to slow down the disease or reverse the decline?
The answer lies in neural plasticity and cognitive reserve. We have over a hundred trillion synapses. We gain and lose synapses all the time, through a property of our brain called neural plasticity. Every time we learn something new, we are creating and strengthening new neural connections, new synapses. Despite the presence of plaques and tangles and brain shrinkage, we can still keep the disease at bay whilst being alive. We need to build up a high level of cognitive reserve, which is a way of saying that we need more functional synapses. People who have more years of formal education or through self study, who have a high degree of literacy, who engage regularly in mentally stimulating activities, all have more cognitive reserve. They have an abundance and a redundancy in neural connections. We need to create these pathways, this cognitive reserve, by learning new things You want to pave new neural roads, and not just retrieving things you already know by simply doing the crossword puzzle. Hence, here is to learning a new language, meeting new friends, reading a book, singing songs, dancing, or playing a musical instrument, remaining curious… all in the name of science and keeping a healthy mind.
....

....[1]  Michaelson, D.M., APOE epsilon4: the most prevalent yet understudied risk factor for Alzheimer's disease. Alzheimers Dement, 2014. 10(6): p. 861-8.
[2]  Farrer, L.A., et al., Effects of age, sex, and ethnicity on the association between apolipoprotein E genotype and Alzheimer disease. A meta-analysis. APOE and Alzheimer Disease Meta Analysis Consortium. JAMA, 1997. 278(16): p. 1349-56.
[3]  Liu, C.C., et al., Apolipoprotein E and Alzheimer disease: risk, mechanisms and therapy. Nat Rev Neurol, 2013. 9(2): p. 106-18.
[4]  Riedel, B.C., P.M. Thompson, and R.D. Brinton, Age, APOE and sex: Triad of risk of Alzheimer's disease. J Steroid Biochem Mol Biol, 2016. 160: p. 134-47.
..[1]  Michaelson, D.M., APOE epsilon4: the most prevalent yet understudied risk factor for Alzheimer's disease. Alzheimers Dement, 2014. 10(6): p. 861-8.
[2]  Farrer, L.A., et al., Effects of age, sex, and ethnicity on the association between apolipoprotein E genotype and Alzheimer disease. A meta-analysis. APOE and Alzheimer Disease Meta Analysis Consortium. JAMA, 1997. 278(16): p. 1349-56.
[3]  Liu, C.C., et al., Apolipoprotein E and Alzheimer disease: risk, mechanisms and therapy. Nat Rev Neurol, 2013. 9(2): p. 106-18.
[4]  Riedel, B.C., P.M. Thompson, and R.D. Brinton, Age, APOE and sex: Triad of risk of Alzheimer's disease. J Steroid Biochem Mol Biol, 2016. 160: p. 134-47.
....